مجموعه عباس‌آباد
عکس اول مجموعه عباس‌آباد عکس دوم مجموعه عباس‌آباد

مجموعه تاریخی عباس‌آباد از آثار تاریخی استان مازندران و ایران است . مجموعه باغ‌های عباس آباد در 9 کیلومتری شهرستان بهشهر و در دامنه رشته کوه‌های البرز و در میان جنگل‌های انبوه قرار گرفته و از جمله مهم‌ترین و بزرگترین باغ‌های تاریخی ایران است که به عنوان یکی از باغ‌های ایرانی در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است . این مجموعه شامل سد عباس‌آباد ، مخزن و دریاچه سد ، گل ‌باغ ، کاخ ، حمام ، آسیاب آبی و دو برج آجری می‌شود . این مجموعه به دستور شاه عباس اول صفوی در سال‌های 1020 و 1021  ه.ق در محلی که پیشتر خرگوران نام داشت ساخته شده‌ است و در حال حاضر مهم‌ترین باغ غیر کویری ایران به ‌شمار می‌آید . وسعت آن نزدیک به 500 هکتار است .
سد دریاچه با گنجایش 600 هزار مترمکعب از نوع مخزنی بوده و جنس دیواره سد از ساروج می‌باشد . این سد توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 745 در زمره آثار تاریخی و فرهنگی ایران قرار گرفته ‌است . دریاچه طبیعی عباس آباد با وسعتی بالغ بر 10 هکتار با عمارتی در مرکز آن ، که در زمان آبگیری دریاچه عمارت با ارتفاعی بالغ بر 18 متر به زیر آب می‌رود و فقط سقف آن همراه با درختچه‌هایی نمایان است .
در میان مرکز دریاچه مصنوعی عباس آباد بهشهر بنایی آجری به شکل چهار طاقی وجود دارد که زمانی سطح فوقانی آن بستر بنایی با مصالح چوب و سقفی سفالی را تشکیل می‌داد . چهار طاقی مذکور در زمان آبگیری سد به زیر آب می‌رود و تنها سطح فوقانی آن بسان جزیره‌ای بیرون از آب قرار می‌گیرد . اساس چهار طاقی بر روی 8 جرز در پیرامون و 1 جرز در مرکز بنا گردید . ابعاد جرزها به صورت تقریبا ۴*۴ متر می‌باشد که بر روی یک سکو قرار گرفته‌اند .
آنچه مهم جلوه می‌کند عدم وجود پله آجری در بنا و اطراف چهار طاقی می‌باشد این امکان وجود دارد که اول بنای فوق جهت مقاوم سازی سد احداث گردیده باشد و مجددا با توجه به آبگیری سد به آن کاربری تفریحی داده باشند . براساس بررسیهای مکرر می‌دانی که انجام پذیرفته می‌توان گفت آب دو چشمه مهم قوری چشمه و سرچشمه را از فرا دست براساس اختلاف سطح شیب دار و همچنین با به کارگیری ظروف مرتبطه تنبوشه که توسط دیوار اجری محافظت می‌گردید و آب را به قسمت فوقانی هدایت می‌نموده‌اند .
احتمالا براساس اختلاف ارتفاع دو چشمه مذکور نسبت به چهار طاقی و همچنین قانون ظروف مرتبطه ، تنبوشه آب به صورت فواره حوض مرکزی را پر می‌نموده ‌است و آنگاه سرریز آب آن توسط آب راه‌ها به حوض‌های دیگر تقسیم و سپس مازاد آن از چهار طاقی به داخل استخر می‌ریخته ‌است . جهت کاربری تفریحی عمارت داخل استخر ، دسترسی به آن از طریق یک پل چوبی اسکله مانند که در جهت شمال بنای مذکور ایجاد نموده بودند امکان پذیر می‌گردید .
اما بنای عمارت علاوه بر کاربردی تفریحی دارای کاربری علمی و فنی در سدسازی بوده ‌است . بنای عمارت از 8 جرز در پیرامون و یک جرز در مرکز بوده جرز مرکزی آن دارای خلل و فرج شبکه‌ای مرتبط به هم می‌باشد که در مواقع ضروری به صورت یک سوپاپ عمل می‌کرده ‌است بدین گونه اگر بعد از بسته شدن دریچه‌های سد و آب گیری مخزن آن اگر به سد فشار می‌آمد و یا اگر سد اندکی حرکت می‌نمود مهندسین سازه سد ، آب را از دریچه‌های سد خالی نمی‌کردند بلکه تخلیه آب را از مرکز مخزن سد انجام می‌دادند .
به طور مثال اگر تخلیه آب در موقع اضطراری از طریق دریچه سد انجام می‌پذیرفت فشار و هجوم آب برای تخلیه شدن خود عامل مهم در سرعت بخشیدن به تخریب سد بوده ‌است برای پیشگیری تخریب سد در مواقع ضروری (بعد از آبگیری) وجود همان چهار طاقی با جرز مشبک مرتبط به هم ضروری می‌نماید بدین ترتیب با ساخت چهار طاقی و جرز مشبک وسط سد از تخریب سد جلوگیری نموده‌اند . به تصویر 3- جرزهای مشبک در چهار طاقی میان آب گونه‌ای که آب را از مرکز مخزن به وسیلهٔ همان جرز مشبک مرکزی چهار طاقی مکش و سپس آب را از طریق کانالهایی که در زیر سد موجود می‌باشد به پایین دست (حدود 200 متری) هدایت می‌نمودند تا اینکه از فشار آب بر دهانه سد می‌کاستند .
وسعت آن حدود 10 هکتار و عمق آن نزدیک به ده متر است . این دریاچه به دلیل دسترسی مناسب سواره ، محوطه اتراق ، آثار باستانی ، شیرینی ، آب و هوای مناسب ، قابلیت‌های توریستی فراوان دارد .