تاريخچه استان لرستان

استان‌ لرستان‌ با 28559 كيلومتر مربع‌ مساحت‌ در غرب‌ ايران‌ قرار دارد . براساس‌ آخرين‌ تقسيمات ‌سياسي‌ و اداري‌ در سال‌ 1375، شهرستان‌هاي‌ استان‌ عبارتند از : خرم‌ آباد ، بروجرد ، اليگودرز ، دورود ، كوهدشت ‌، ازنا ، دلفان ‌، سلسله‌ و پلدختر ، شهرستان‌ خرم‌آباد مركز استان‌ لرستان‌ است ‌. اين‌ استان‌ از شمال‌ به ‌استان‌هاي‌ مركزي‌ و همدان‌ ، از جنوب‌ به‌ استان‌ خوزستان ‌، از شرق‌ به‌ استان‌ اصفهان‌ و از غرب‌ به‌ استان‌هاي ‌كرمانشاه‌ و ايلام‌ محدود است ‌.
استان‌ لرستان‌ سرزمين‌ كوهستاني‌ است ‌. اشترانكوه‌ با 4050 متر ارتفاع‌ بلندترين‌ نقطه‌ استان‌ لرستان‌ است‌ و پست‌ترين‌ نقطه‌ آن‌ در جنوبي‌ترين‌ ناحيه‌ استان‌ واقع‌ شده‌ و حدود 500 متر از سطح‌ درياي‌ آزاد ارتفاع‌ دارد . اين‌ استان‌ در سال‌ 1375 حدود 1584434 نفر جمعيّت‌ داشته‌ است‌ كه‌ 56/53 درصد آن‌ در نقاط‌ شهري‌ و 26/45 درصد آن‌ در نقاط‌ روستايي‌ سكونت‌ داشته‌اند . استان‌ لرستان‌ از مناطق‌ باستاني‌ ايران‌ است‌ و آثار ديرينه‌اي‌ را در خود جاي‌ داده‌ است ‌.
اقوام ‌مهاجر در هزاره‌ سوم‌ و چهارم‌ پيش‌ از ميلاد در كوهساران‌ زاگرس‌ اسكان‌ يافته‌ و سرزمين‌ بين‌النهرين‌ (دو رود نواحي‌ امروزي‌) را تصرف‌ كردند . به‌ استناد نوشته‌هاي‌ كتيبه‌هاي‌ بابلي‌ ، آشوري‌ و ايلامي‌ ، ساكنان‌ كوهساران‌ زاگرس‌ طايفه‌هايي‌ مانند : لولوبي ‌، مانايي ‌، كاسي‌ ، گوتي ‌، آمادا و پارسوا بوده‌اند . انقراض‌ كاسي‌ها در هزاره‌ دوّم ‌پيش‌ از ميلاد ، با يورش‌ دولت‌ مقتدر ايلام‌ صورت‌ گرفت ‌. اسكندر مقدوني‌ در حمله‌ به‌ ايران‌ اين‌ نواحي‌ را تصرف‌ كرد .
در دوره‌ ساسانيان ‌، پشتكوه‌ و پيشكوه‌ را شخصي‌ از خاندان‌ معروف‌ هرمزان‌ اداره‌ مي‌كرد . اعراب‌ در سال‌ 21 هجري‌ قمري ‌، پس‌ از فتح‌ حلوان‌ نواحي‌ شمالي‌ را گرفتند و در سال‌ 21 هجري‌ قمري‌ ، نهاوند و قسمت‌ جنوبي‌ لرستان‌ را نيز به‌ تصرف‌ خود در آوردند . در سال‌ 22 هجري‌ قمري‌ ، حسنويه‌ كرد اين‌ منطقه‌ را به‌ تصرف ‌خود درآورد و خاندان‌ او تا سال‌ 500 هجري‌ قمري‌ بر لرستان‌ تسلط‌ داشتند . همزمان‌ با استلاي‌ مغول‌ بر ايران ‌، لرستان‌ به‌ دو قسمت‌ لر بزرگ‌ و لر كوچك‌ تقسيم‌ شد .
اتابكان‌ لر بزرگ‌ كه ‌اصلاً از كردان‌ شام‌ بودند ، از حدود نيمه‌ اول‌ قرن‌ هشتم‌ تا نيمه‌ اول‌ قرن‌ نهم‌ هجري‌ قمري‌ حكومت‌ كردند . اتابكان ‌لر كوچك‌ (1006 - 508 ه . ق‌) كه‌ چندين‌ امير معتبر داشتند ، موقعيت‌ خود را تا دوره‌ صفويه‌ حفظ‌ كردند و در سال‌ 1006 هجري‌ قمري‌ توسط‌ شاه‌ عباس‌ اول‌ منقرض‌ شدند . پس‌ از آن‌ حكومت‌ لرستان‌ به‌ خاندان‌ اميري‌ به ‌نام‌ حسين محول‌ شد كه‌ تا اوايل‌ دوره‌ قاجار حكومت‌ كردند . از آن‌ پس ‌، حكومت‌ لرستان‌ را گاهي‌ حكام ‌بروجرد و زماني‌ حكام‌ شوشتر به‌ عهده‌ داشته‌اند .
استان‌ لرستان‌ از نظر فرهنگي‌ نيز يكي‌ از مناطق‌ ويژه‌ ايران‌ است‌ كه‌ مجموعه‌اي‌ از سنن‌ ديرين‌ و باستاني‌ را پديد آورده‌ است ‌. برخي‌ از پژوهشگران ‌، لران‌ را شاخه‌اي‌ از نژاد ايراني‌ مي‌دانند كه‌ در نيمه‌ اوّل‌ هزاره‌ اول‌ پيش‌ از ميلاد از شرق‌ درياي‌ خزر با اين‌ منطقه‌ مهاجرت‌ كرده‌اند . مردم‌ لرستان‌ كنوني ‌، با بختياري‌ها و كردها پيوند نژادي ‌دارند . زبان‌ مردم‌ اين‌ استان‌ لفري‌ و لَكي‌ است ‌.
لك‌ها بيشتر در كوهدشت‌ و الشتر و لرها در اطراف‌ خرم‌آباد مستقرند . گويش‌هاي‌ لري‌ و لكي ‌، دستوري‌ ويژه‌ و واژه‌هاي‌ بي‌ شماري‌ دارند . استان‌ لرستان‌ داراي‌ سه‌ نوع‌ آب‌ و هواي‌ متفاوت‌ است‌ كه‌ عبارتند از : آب‌ و هواي‌ ناحيه‌ سرد كوهستاني‌ كه‌ زمستان‌هاي‌ سرد و تابستان‌هاي‌ معتدل‌ دارد و مناطق‌ بروجرد ، دورود ، ازنا ، نورآباد و الشتر را در بر مي‌گيرد .
آب‌ و هواي‌ ناحيه‌ معتدل‌ مركزي‌ كه‌ بهار آن‌ از اوايل‌ اسفند آغاز و تا ارديبهشت‌ ماه‌ ادامه‌ مي‌يابد و شهرستان‌ خرم‌آباد در قلمرو اين‌ ناحيه‌ قرار دارد . آب‌ و هواي‌ ناحيه‌ گرم‌ جنوبي‌ كه‌ به‌ علّت‌ تأثير بادهاي‌ گرم‌ خوزستان‌ ، تابستان‌هاي‌ گرم‌ و زمستان‌هاي‌ نسبتاً معتدل‌ دارد و پلدختر و ناحيه‌ پايي‌ در قلمرو اين‌ نوع‌ آب‌ و هوا قرار دارند .

موزه های استان لرستان
موزه قلعه فلک الافلاک ، خرم آباد


صنایع دستی استان لرستان

صنايع‌ دستي‌ لرستان‌ در سه‌ نوع‌ متمايز عشايري‌ ، روستايي‌ و شهري‌ شكل‌ گرفته‌اند . بيشتر توليدات‌ صنايع‌ دستي‌ عشايري‌ به‌ مصرف‌ خانوار مي‌رسد و كمتر به‌ بازار عرضه‌ مي‌شود . انواع‌ صنايع‌ دستي‌ عشاير لر عبارتند از : سياه‌ چادر ، چيت‌ ، قالي‌ و گليم‌ صنايع‌ دستي‌ روستايي‌ را قالي‌ ، گليم‌ ، رنگرزي‌ و جاجيم‌ بافي‌ تشكيل‌ مي‌دهند عمده‌ صنايع‌ دستي‌ شهري‌ نيز خراطي‌ ، نمد بافي‌ ، قلم‌ زني‌ ، ورشو سازي‌ ، قالي‌ و گليم‌ بافي‌ هستند . مهّم‌ترين‌ سوغاتي‌هاي‌ استان‌ گليم‌ ، جاجيم‌ ، رو تختي‌ ، رو فرشي‌ ، روميزي‌ ، سجاده‌ ، گيوه‌ زنانه‌ و سراميك‌ مي‌باشد . علاوه‌ بر سوغاتي‌هاي‌ صنايع‌ دستي‌ ، انواع‌ شيريني‌ها ، حلوا ، عسل‌ و روغن‌ حيواني‌ نيز در شمار سوغاتي‌هاي‌ مهّم‌ استان‌ به‌ حساب‌ مي‌آيند و طرفداران‌ بسياري‌ دارند